W dniach 13-15 czerwca 2000 r. odbyło się VI Tatrzańskie Seminarium Naukowe ,,Edukacja jutra''.
Organizatorami Seminarium były uczelnie: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Uniwersytet Śląski - Filia w Cieszynie, Górnośląska Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Mysłowicach. Współorganizatorem konferencji była także Agencja Promocji Nauki i Kultury ,,Menos'' s.c. w Częstochowie.
Konferencja odbyła się w Hotelu Górskim PTTK 'Kalatówki', na malowniczej Polanie Kalackiej u podnóża Giewontu, na wysokości 1198 m n.p.m. Miejsce to dzięki swojej scenerii i odosobnieniu (konieczne piesze dojście z Kuźnic - ok 30 min. drogi) sprzyjało owocnym dyskusjom i nawiązywaniu kontaktów pomiędzy uczestnikami.
W Seminarium wzięło udział ponad 50 osób, głównie pracowników naukowych z ośrodków akademickich z całej Polski: Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu, Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, Uniwersytetu Szczecińskiego, Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach i jego filii w Cieszynie, Uniwersytetu im. M. Kopernika w Toruniu, Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytetu w Białymstoku; z Bałtyckiej Wyższej Szkoły Humanistycznej w Koszalinie, Politechniki Koszalińskiej, Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu, Akademii Pedagogicznej w Krakowie; z Wyższych Szkół Pedagogicznych - w Częstochowie, Kielcach, Rzeszowie.
Uczestnikami Seminarium byli także pracownicy innych instytucji związanych z edukacją.
Tematyka Seminarium obejmowała rozległy zakres zagadnień związanych ze zmianami paradygmatu edukacji w na początku nowego stulecia.
Seminarium otworzył przewodniczący Komitetu Naukowego Seminarium - prof. zw. dr hab. Kazimierz Denek. Rozpoczął swoje wystąpienie poetyckim nawiązaniem do historii i przyrody miejsca w Tatrach, w którym przebiegała tegoroczna konferencja. Następnie nakreślił ramy tematyczne seminarium, przedstawiając 'mapę' zagadnień, wokół których zostanie skupiona uwaga podczas obrad. Podkreślił znaczenie poszczególnych składników systemu edukacji dla kształtowania społeczeństwa przyszłości.
W swoim referacie, rozpoczynającym obrady plenarne, prof. zw. dr hab. K. Denek przedstawił perspektywy zmian w systemie edukacyjnym na tle dokonujących się przemian cywilizacyjnych, a w szczególności - w odniesieniu do powstającej 'cywilizacji informacyjnej'. Wskazał edukacyjne implikacje przemian kulturowych, źródła i kierunki zmian systemu kształcenia, zwłaszcza w zakresie teleologii edukacji. Następnie omówione zostały strategie wprowadzania reform i oceniania jakości kształcenia. Autor podkreślił rolę nauczycieli w realizacji reformy i konieczność doskonalenia metodologii nauk o edukacji.
Prof. zw. dr hab. Zygmunt M. Zimny w referacie 'Kształcenie wychowujące w edukacji jutra' wskazał na szczególnie ważną w dobie wychowania wielokulturowego unwersalność celów kształcenia wychowującego pochodzących z judaizmu i sformułowanych w dwu przykazaniach miłości: Boga i bliźniego, uszczegółowionych w dekalogu. Konstruowanie programów kształcenia jest możliwe po systemowej eksplikacji miłości, jej podmiotów i przedmiotów w określonych sytuacjach i środowiskach społecznych.
Wystąpienie prof. zw. dra hab. Wojciecha Kojsa pt. 'Rzeczywiste i możliwe światy w treściach kształcenia' ukazało związek pomiędzy treściami tworzącymi świat osobowy ucznia a treściami przekazywanymi w procesie edukacji. Szczególne znaczenie ma tu przekazywanie wartości nie poprzez słowa, ale poprzez czyny, zwłaszcza - działania praktyczne, dokonywane przez samego ucznia. Edukacja powinna kształtować obraz świata raczej jako bytu w trakcie stawania się niż jako stabilnej struktury.
Prof. dr hab. Stanisław Palka w referacie pt. 'Dydaktyczne kreowanie ,,edukacji jutra''' pokazał perspektywy kreatywnego oddziaływania dydaktyki ogólnej na sferę praktyki edukacyjnej. Postulował m.in. wzbogacenie dydaktyki o zagadnienia wychowania intelektualnego i przekazywania wartości. Zwrócił uwagę na potrzebę odniesienia do dorobku przeszłości i wspierania przez dydaktyków praktycznej działalności edukacyjnej. Wyraził nadzieję, że dydaktyka ogólna stanie się wiodącą dyscypliną wśród nauk humanistycznych.
Prof. zw. dr hab. Andrzej .S. Barczak w referacie 'Kształcenie menedżera - przekazywanie wiedzy czy kształtowanie umiejętności' mówił o ekonomicznych uwarunkowaniach procesu kształcenia oraz o potrzebie edukowania menedżerów przygotowanych do efektywnego działania w nowoczesnym społeczeństwie.
Wystąpienie prof. zw. dra hab. Andrzeja Radziewicza-Winnickiego dotyczyło psychospołecznych determinantów nowego ładu społeczno-ekonomicznego u progu XXI wieku. Autor przedstawił w nim prognozę rozwoju infrastruktury społecznej, wyznaczającej kształt przyszłej edukacji.
Prof. zw. dr hab. Józef Kuźma przedstawił w swoim wystąpieniu wizję 'nauczyciela szkoły przyszłości' oraz przyszłej szkoły. Referat zawierał teoretyczne studium cywilizacyjnych oddziaływań i czynników zmian w wychowaniu oraz wizerunek przyszłego nauczyciela nakreślony w oparciu o badania diagnoscyczne. Autor podkreślił znazcenie wielostronnego kształcenia nauczyciela, a zwłaszcza jego kompetencji społecznych.
Tematyka następujących po sesji plenarnej obrad w sekcjach dotyczyła rozmaitych aspektów problematyki edukacyjnej.
Na temat kształcenia i pracy nauczycieli we współczesnej szkole mówili: prof. dr hab. Kazimierz Wenta (o 'samouctwie informatycznym' nauczycieli akademickich), prof. dr hab. Wiesław Ambrozik (o zagrożeniach edukacyjnych w środowisku nauczycieli), dr Janina Świrko-Pilipczuk (o przygotowaniu nauczycieli do realizacji założeń reformy), dr Marzenna Magda, dr Alina Górniok-Naglik.
O potrzebie edukacji informatycznej i jej obecnym stanie, jak też o możliwościach wykorzystania techniki w procesie kształcenia traktowały wystąpienia: prof. dr hab. Jerzego Stochmiałka, który mówił o wykorzystaniu komputerów w szkole w opinii nauczycieli i uczniów, prof. dr hab. Waldemara Furmanka, postulującego przebudowę i humanizację edukacji ogólnotechnicznej, dr hab. Marii Kozielskiej oraz dra Antoniego Zająca.
Problematyka wdrażania do życia w nowoczesnym społeczeństwie, związana między innymi z kształceniem wielostronnym i zróżnicowanym przewijała się wielu wystąpieniach, między innymi takich referentów jak: prof. zw. dr hab. Jerzy Niemiec, prezentując rolę edukacji narracyjnej w kształceniu zróżnicowanym, prof. dr hab. Franciszek Bereźnicki, który przedstawił wyniki badań nad rozwiązywaniem problemów przez uczniów w nauczaniu zintegrowanym; prof. dr hab. Eugeniusz Kameduła pokazał, jak przebiega realizacja założeń kształcenia blokowego podczas wdrażania reformy oświaty); dr Irena Stańczak podkreśliła znaczenie edukacji zintegrowanej; dr Andrzej Ćwikliński, dr Artur Stachura, mgr Agnieszka Kozerska, mgr Małgorzata Pawłowska.
Ocenianie i kontrolowanie efektów kształcenia było tematem wystąpień prof. dr hab. Ignacego Kuźniaka, eksponującego walory oceny opisowej, prof. dr hab. Jana Grzesiaka, dr Urszuli Morszczyńskiej oraz dr Tomasza Zimnego, który pokazał regulującą rolę testu dydaktycznego w procesie kształcenia.
Społeczne uwarunkowania edukacji oraz zagrożenia związane ze zmianami cywilizacyjnymi rozważali między innymi prof. dr hab. Kazimierz Przyszczypkowski, prof. dr hab. Wanda Woronowicz, dr hab. Adam Rosół, dr Aniela Deja-Wąsik, dr Marek Rembierz, dr Teresa Wilk.
Inne aspekty edukacji, głównie dotyczące zwiększania efektywności procesu kształcenia podnosili w swoich referatach: prof. dr hab. Eugeniusz Piotrowski (szanse ucznia zdolnego w dobie reformy) , prof. dr hab. Anna Karpińska, prof. dr hab. Tadeusz Koszczyc i dr Marek Lewandowski (wyniki badań ankietowych dotyczących wychowania fizycznego w szkole po wprowadzeniu reformy), dr Elżbieta Jaroni, dr Marek Bogdański, dr Jan Adam Malinowski, dr Dorota Ciechanowska, dr Ewa Szadzińska, mgr Ewa Kochanowska, mgr Danuta Hyżak, mgr Ewa Czaja, mgr Izabela Krasiejko, mgr Beata Łukasik.
Warto zaznaczyć, że wśród wystąpień pojawiały się nie tylko głosy krytykujące obecny stan polskiej edukacji, ale także prognozujące jej przyszłość oraz - co istotne - konstruktywne propozycje rozwiązań teoretycznych i zmian w praktyce edukacyjnej.
W drugiej sesji plenarnej uczestnicy wysłuchali referatu prof. dr hab. Kazimiery Pacławskiej 'Kształcenie nauczycieli w kontekście reformy systemu edukacji'.
Następnie głos zabrał prof. zw. dr hab. Józef Półturzycki, który szczegółowo przedstawił zagrożenia i obawy związane z reformą polskiego systemu edukacji w wystąpieniu pt. 'Potrzeby edukacji jutra a jej zagrożenia'.
Całość obrad Seminarium podsumowała prof. dr hab. Wanda Woronowicz. W swoim wystąpieniu wyraziła ona przekonanie, że dydaktyka w Polsce dąży we właściwym kierunku, stawiając sobie za cel ukształtowanie człowieka gotowego do samodzielnego i twórczego życia w nowoczesnym społeczeństwie. Zwróciła także uwagę na konieczność przełożenia teoretycznych dokonań dydaktyki na praktyczne działania w placówkach edukacyjnych.
Specyfiką tatrzańskich spotkań są dyskusje i rozmowy prowadzone podczas włączonych w program konferencji wycieczek na szlakach turystycznych. Także i tym razem, pomimo kilkukrotnych opadów deszczu i gradu, uczestnicy mieli możliwość obcowania z pięknem Tatr Zachodnich.
We wtorek część uczestników odbyła spacer na Halę Kondratową, a część odwiedziła położone poniżej hotelu klasztory albertynek i albertynów. Pierwszy dzień seminarium zakończył się ogniskiem przy dźwiękach góralskiej kapeli.
We środę gwałtowny i długotrwały opad deszczu uniemożliwił spacery; ten dzień uczestnicy spędzili na obradach i dyskusjach w sekcjach, aby wieczorem spotkać się na uroczystej kolacji przy świecach.
W czwartek liczne grono uczestników konferencji udało się na Halę Kondratową, skąd, po podejściu na przełęcz, większa część grupy pod przewodnictwem prof. K. Denka udała się na Giewont a kilka osób - w stronę Kopy Kondrackiej, aby następnie zejść z powrotem do schroniska na Hali Kondratowej.
Wygłoszone na Seminarium referaty zostały, podobnie jak dorobek poprzednich tatrzańskich spotkań, opublikowane w książce, która ukazała się we wrześniu tego roku.
