Tatrzańskie Seminarium Naukowe, zorganizowane pod hasłem "Edukacja Jutra", tak jak wiele innych spotkań naukowych, było wyrazem potrzeby przedstawicieli różnych ośrodków akademickich wymiany poglądów na najbardziej aktualne i żywotne problemy polskiej oświaty. Cechą specyficzną naszej Konferencji było nie tylko miejsce, stwarzające szczególnie dogodne warunki dla twórczej i swobodnej myśli, ale także wyraźne ukierunkowanie tej myśli na przyszłość. Przełomy wieków i tysiącleci, wielkie transformacje społeczne, polityczne, gospodarcze, naukowo-techniczne, kulturalne i obyczajowe, znamionujące przełomy cywilizacyjne, stanowią głęboki i szeroki kontekst przemian oświatowych w Polsce i dyskusji o tych przemianach.
W zamyśle organizatorów tatrzańskiego spotkania chodziło o podjęcie tematyki związanej z przeprowadzaną obecnie reformą edukacji: określenie wartości, celów i zadań edukacji jej programów i treści; poszukiwanie strategii, form, metod i środków jej wspomagania, a także omówienie problematyki dotyczącej humanizacji kształcenia.
Przedłożone i wygłoszone na konferencji referaty zostały ujęte w czterech grupach tematycznych:
Można się spodziewać, że taka struktura zostanie zachowana w przewidywanej publikacji konferencyjnej.
Na przebieg konferencji i treść wystąpień jej uczestników, pragnę spojrzeć przez pryzmat działań edukacyjnych, a dokładniej - strukturę i funkcje tych działań. Spodziewam się, iż w ten sposób będzie można stwierdzić czy wszystkie ważne zagadnienia, związane z edukacją najbliższej przyszłości, zostały podniesione i omówione.
Jak wiadomo, pośród wszystkich obserwowanych działań edukacyjnych wyróżnia się działania przygotowawcze (preparacyjne), realizacyjne (bezpośrednio dotyczące realizacji celów głównych), kontrolne (kontrola przebiegu i uzyskanych wyników kształcenia), oceniające i korektywne. Działania te podejmuje oddzielnie każdy z uczestników procesów edukacyjnych, głównie jednak nauczyciele i uczniowie, nadzór pedagogiczny, centralne i lokalne władze oświatowe oraz rodzice. Należy tu jednak wspomnieć jeszcze o znaczącej roli działań edukacyjnych, podejmowanych przez środki masowego przekazu, przede wszystkim zaś telewizję i czasopisma. Każde z wymienionych wyżej działań edukacyjnych współtworzone jest przez cele, podmioty, przedmioty, środki, metody. warunki oraz cząstkowe i końcowe wyniki edukacji. Tak ujęty model działań edukacyjnych "nakładam" na podnoszoną na konferencji tematykę. W rezultacie takiego zabiegu można stwierdzić że:
Patrząc na treść wygłoszonych referatów z myślą o udzieleniu odpowiedzi na pytanie - "o jakich działaniach edukacyjnych mówiono na konferencji?" można stwierdzić, że o wszystkich podstawowych. Okazuje się jednak, że najczęściej tematyka wystąpień dotyczyła realizacyjnych działań edukacyjnych.
Analizując treść wystąpień z punktu widzenia struktury działań edukacyjnych, zauważymy, że każdemu składnikowi tych działań poświęcono dużo miejsca:
Analizując przedstawione referaty w celu udzielenia odpowiedzi na "pytanie, którym elementom procesu kształcenia poświęcono na seminarium najwięcej uwagi?" zauważymy, że dominowały zagadnienia związane przede wszystkim z nauczycielem i uczniem oraz wartościami i celami edukacji.
Całościowe spojrzenie na edukację miało miejsce w wystąpieniach Kazimierza Denka, Stefana Mieszalskiego i Stanisława Palki. Wyraźne odniesienie problematyki edukacji jutra do stanu nauk pedagogicznych miało miejsce w referatach Stanisława Palki i Urszuli Morszczyńskiej. Treści większości wygłoszonych tekstów obejmowały dzień dzisiejszy i jutrzejszy naszej edukacji. Można więc powiedzieć, że na V Tatrzańskim Seminarium Naukowym przedstawiono i omówiono główne problemy edukacji jutra. Treść wygłoszonych referatów zazębia się, łączy się z sobą, a całość - jak sądzę - nie jest sumą referatów, a nową jakością. Równocześnie, jak to można było zauważyć patrząc na mapę działań edukacyjnych, sporo problemów zostało tylko zasygnalizowanych, stwarzając potrzebę kolejnego spotkania. Seminarium kończy się więc niewątpliwie sukcesem organizatorów i uczestników.
Wojciech Kojs
